Πως αντιλαμβάνονται το διαζύγιο τα παιδια;

Γράφει η Ιωάννα Ρεϊζοπούλου, Ψυχολόγος, Μ.Sc & Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια

Στην σύγχρονη εποχή ο αριθμός των διαζυγίων αυξάνει σημαντικά. Ο χωρισμός θεωρείται ένα ψυχοπιεστικό συμβάν στη ζωή του παιδιού που επιδρά στην ψυχική ανάπτυξη των παιδιών. Τι επίδραση θα έχει, εξαρτάται από την ηλικία των παιδιών, την ποιότητα των οικογενειακών δεσμών και από τον τρόπο διαχείρισης της «κρίσης» που θα κάνουν οι γονείς.

O επαναπροσδιορισμός της οικογένειας λόγω διαζυγίου, θεωρείται ένα επώδυνο γεγονός που διέπεται από στάδια πένθους, για τα οποία πρέπει να είναι προετοιμασμένοι οι γονείς:
• Τα παιδιά μπορεί να χρειάζονται αρκετό χρονικό διάστημα για να αποδεχτούν την νέα κατάσταση. Βιώνουν αρκετά αμφιθυμικά συναισθήματα (Φόβο εγκατάλειψης, άγχος αποχωρισμού, ματαίωσης, προδοσία, θυμού, κ.α.)
• Τρέφουν παρόμοια αμφιθυμικά αισθήματα απέναντι στο γονέα που άφησε το σπίτι αλλά και απέναντι σε αυτόν που παρέμεινε.
• Ενδεχομένως αρνούνται να αποδεχτούν το χωρισμό/ διαζύγιο των γονέων τους και εμμένουν σε φαντασιώσεις για συμφιλίωση
• Έχουν αμφιβολίες όσον αφορά το χωρισμό, κατά πόσο είναι πραγματικό/ τελεσίδικο γεγονός.
• Είναι απρόθυμα να αφήσουν τον εαυτό τους να νιώσει ή να εκφράσει τη λύπη και άλλα συνοδά, αρνητικά συναισθήματα.

Είναι υψίστης σημασίας, οι γονείς να διαβεβαιώνουν συχνά τα παιδιά τους ότι δεν είναι εκείνα υπεύθυνα για τον χωρισμό και να προσπαθούν με ποικίλους τρόπους να διαχωρίσουν ότι η γονεϊκή σχέση, είναι αδιαπραγμάτευτη και αναλλοίωτη, και εκτείνεται πέρα από την συντροφική σχέση.
Είναι επίσης ανακουφιστικό για τους γονείς, να γνωρίζουν ότι η διεργασία του διαζυγίου είναι μια απαιτητική και χρονοβόρα διαδικασία που πλήττει τόσο τους ίδιους, όσο και τα παιδιά. Καλό είναι να είναι προετοιμασμένοι ότι θα συμβούν αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών κατά την περίοδο της έκδοσης του διαζυγίου ή της προσαρμογής στην νέα κατάσταση. Κατάλληλοι γονεϊκοί χειρισμοί προετοιμάζουν τα παιδιά τους να χειρίζονται τα επίπονα συναισθήματα που απορρέουν από αυτές τις δύσκολες καταστάσεις και δρουν προστατευτικά για τα παιδιά.
Πρώτος και ουσιαστικός προστατευτικός παράγοντας για τα παιδιά είναι η διατήρηση ικανοποιητικών σχέσεων συνεργασίας, μεταξύ των γονέων, μετά το διαζύγιο με στόχο την αποτελεσματική ανατροφή των παιδιών. Είναι σημαντικό να βλέπουν τους γονείς τους να φέρονται με ευγένεια και σεβασμό ο ένας στον άλλον.
Ακολουθούν μερικές ιδέες για θετική γονεϊκή υποστήριξη και στην συνέχεια τι θεωρείται λανθασμένη γονεϊκή στάση.

Θετική Γονεϊκή Υποστήριξη
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς, κατά την περίοδο του χωρισμού;

• Χρειάζεται από κοινού και οι δυο γονείς, να ενημερώσουν τα παιδιά τους για τον επικείμενο χωρισμό με λόγια κατάλληλα με την ηλικία τους και να εξηγήσουν τι αλλαγές πρόκειται να συμβούν σε όλα τα μέλη της οικογένειας.
• Παιδικά βιβλία και παιχνίδια ρόλων, ανάλογα με την ηλικία των παιδιών ίσως είναι βοηθητικά για την κατανόηση και επεξεργασία του θέματος.
• Απαντούν με ειλικρίνεια και ευαισθησία στις τυχόν ερωτήσεις των παιδιών τους και δίνουν απλές εξηγήσεις, χωρίς πολλές λεπτομέρειες για την απόφαση του χωρισμού.
• Προσφέρουν στα παιδιά συνεχή επιβεβαίωση της αγάπης, της διαθεσιμότητας και της υποστήριξης τους.
• Διαβεβαιώνουν τα παιδιά ότι θα συνεχίσουν να έχουν επαφή και με τους δυο γονείς, οι οποίοι πάντα θα το αγαπούν, θα το φροντίζουν και δεν θα το εγκαταλείψουν ποτέ. Διαχωρίζουν έτσι τον γονεϊκό από τον συζυγικό ρόλο.
• Διαβεβαιώνουν για την διατήρηση ορισμένων συνηθειών και μιας ασφαλούς καθημερινότητας που υπήρχε στην ζωή τους πριν από το διαζύγιο, ώστε να βιώσουν στις λιγότερες δυνατές αλλαγές.
• Αφήνουν χρόνο ώστε να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, δείχνοντας κατανόηση και αποδοχή στα προσωπικά στάδια πένθους/ θλίψης των παιδιών.
• Εφαρμόζουν την στάση της ενσυναίσθησης για ενεργητική ακρόαση των δύσκολων συναισθημάτων του παιδιού, επενδύοντας συνεχώς στην καλλιέργεια του συναισθηματικού δεσμού με το παιδί τους.
• Θέτουν σε προτεραιότητα τις ανάγκες και τα συμφέροντα των παιδιών.
• Συνεχίζουν ένα θετικό και αποτελεσματικό στυλ ανατροφής.
• Οι πρώην σύντροφοι προσπαθούν να συνεργάζονται και να επικοινωνούν για θέματα ανατροφής των παιδιών τους, με ευγένεια και σεβασμό.

• Ζητούν βοήθεια από άλλα υποστηρικτικά δίκτυα όπως, οικογένεια, φίλοι, ειδικοί (ψυχολόγοι/ σχολές γονέων/ διαμεσολαβητές/ νομικοί κ.α.).

• Ενημερώνουν το σχολείο ή τον παιδικό σταθμό των παιδιών για την ενδεχόμενη δυσκολία του και για τους λόγους της στενοχώριας του.

• Αναγνωρίζουν πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να αναζητήσουν επαγγελματική στήριξη από θεραπευτή ή /και γιατρό στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας τους!

Τι δεν πρέπει να κάνουν οι γονείς;

• Να χρησιμοποιούν τα παιδιά ως μοχλό πίεσης και αντιδικίας με τον άλλον γονέα.
• Να εκφράζουν παράπονα, επικρίσεις και αρνητικούς χαρακτηρισμούς για τον άλλον γονέα και να προσπαθούν να κάνουν τα παιδιά σύμμαχο τους εναντίον του άλλου γονέα.
• Να κάνουν συναισθηματικούς εκβιασμούς στα παιδιά.
• Να αλλάζουν το ρόλο του παιδιού, π.χ. κάνοντας το αντικαταστάτη του γονιού που έφυγε ή αναθέτοντας το περισσότερα βάρη από όσα μπορεί να αντέξει.
• Να αποθαρρύνουν να γίνονται συζητήσεις για το θέμα του χωρισμού στο σπίτι και να μην δίνονται απαντήσεις.
• Να δίνουν ψεύτικες προσδοκίες στα παιδιά, όπως ότι ο πατέρας/ η μητέρα θα ξαναγυρίσει (φαντασίωση συμφιλίωσης).
• Να ξεχνάνε τις ανάγκες των παιδιών και να αλλάζουν τον τρόπο ανατροφής τους εις βάρος της ευημερίας τους, π.χ. υπερπροστασία/ επιείκεια ή υπερβολική αυστηρότητα.
• Να μην έχει δικό του δωμάτιο στο νέο σπίτι του άλλου γονέα.

• Να παρεμποδίζεται η επικοινωνία με τον άλλον γονέα.

• Να γίνεται προσπάθεια «δωροδοκίας» των παιδιών και αντικατάστασης της αγάπης, μέσα από προσφορά πολλών υλικών αγαθών ή να μετατρέπεται ο γονέας που λείπει σε γονέας-διασκεδαστής (σύνδρομο Disneyland), προσφέροντας δαπανηρές ψυχαγωγικές δραστηριότητες και ελάχιστη πειθαρχία ως προς θέματα μη υγιεινής διατροφής, μη τήρηση ωραρίου ύπνου, υπερβολικής έκθεσης σε οθόνες κ.α.
• Να αλλάζουν τελευταία στιγμή το πρόγραμμα των επισκέψεων προς τα παιδιά και να μην υπάρχει έγκαιρη ενημέρωση και καλή συνεννόηση με τους πρώην συντρόφους.
• Να υποτιμώνται τα δύσκολα συναισθήματα που βιώνουν τα παιδιά και να μην δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά να θρηνήσουν τόσο τον γονέα που απουσιάζει, όσο και την απώλεια του οικογενειακού περιβάλλοντος.
• Να επιδιώκεται, πολύ βιαστικά και χωρίς προετοιμασία των παιδιών, η γνωριμία / συγκατοίκηση με νέους συντρόφους των γονέων και των παιδιών αυτών.
• Να μην φροντίζουν την σωματική και ψυχική υγεία την δική τους και των παιδιών.

Κλείνοντας, να αναφέρω ότι το διαζύγιο είναι ένα δυνητικά επώδυνο γεγονός στη ζωή του παιδιού. Είναι χρήσιμο οι γονείς να γνωρίζουν ότι η διαδικασία προσαρμογής μετά το διαζύγιο απαιτεί χρόνο και μπορεί να κρατήσει δυο-τρία χρόνια. Ωστόσο, οι γονείς μπορούν να διευκολύνουν αυτή την διαδικασία, ενδυναμώνοντας τόσο τους εαυτούς τους, όσο και τα παιδιά τους ακολουθώντας τις παραπάνω προτροπές.

Ας βάλουν στόχο, παρόλο που δεν τα κατάφεραν ως ζευγάρι, να πετύχουν έστω ένα «ήρεμο» διαζύγιο με κεντρικό άξονα την Ψυχική Ευημερία των παιδιών τους!

• Ιωάννα Ρεϊζοπούλου, Ψυχολόγος, Μ.Sc & Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
• https://reizopouloupsychologist.gr/ τηλέφωνο επικοινωνίας: 6936595114

 Βιβλιογραφικές Πηγές:
• Ε. Σταύρου & Σ.Μ. Χριστογιώργος: «Διαζύγιο» στο συλλογικό βιβλίο: «Εισαγωγή στην Παιδοψυχιατρική» επιμέλεια Γ. Τσιάντης, Εκδόσεις Καστανιώτη
• Martin Herbert, «Χωρισμός και Διαζύγιο», Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
• Λάνσκι Βίκυ , «Αντιμετωπίζοντας το παιδί μετά το διαζύγιο», Εκδόσεις Αναστασιάδη

Θέλεις να μάθεις τι σημαίνει αποτελεσματική γονεϊκότητα; Θέλεις να γίνεις ο γονιός που ονειρεύσαι;

Η Ιωάννα Ρεϊζοπούλου μοιράζεται 8 συμβουλές για να το πετύχεις!

 1. Οι γονείς προσπαθούν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών τους.

Με ποιον τρόπο; 

Με αφοσίωση, προθυμία και διαθεσιμότητα.

Η εμπιστοσύνη, ο σεβασμός και η ισχυρή συναισθηματική σύνδεση είναι τα θεμέλια μια καλής σχέσης, και μια καλή σχέση είναι το θεμέλιο μιας ευτυχισμένης οικογενειακής ζωής.

 2. Οι γονείς είναι υπεύθυνοι για τη φροντίδα του παιδιού τους. 

Αυτοί αποφασίζουν για θέματα διατροφής, ύπνου, παιχνιδιού, σχολείου κ.α. Καλό είναι να ασχολούνται περισσότερο με την πρόληψη των προβλημάτων, παρά με την διόρθωση. Προσπαθούν να θέτουν ένα δίκαιο σύστημα πειθαρχίας, με αγάπη και όρια, χωρίς να υπερπροστατεύουν τα παιδιά ή να τα περιορίζουν. Στόχος τους είναι εξερεύνηση και η σταδιακή αυτονόμηση των παιδιών να γίνονται με ασφάλεια!

 3. Οι γονείς προσφέρουν την αμέριστη προσοχή και αγάπη στα παιδιά τους απλόχερα

Χωρίς αναμονή ανταπόδοσης, δηλαδή άνευ όρων! Δείχνουν στοργή προς τα παιδιά τους, τόσο λεκτικά όσο και με σωματική επαφή (αγκαλιές, χάδια, φιλιά). Γνωρίζουν πόσο ευεργετικό είναι το θετικό άγγιγμα και το ξεχωρίζουν από το ακατάλληλο άγγιγμα.

4. Οι γονείς δείχνουν συναισθηματική ζεστασιά στα παιδιά τους.

Παράλληλα θέτουν προσδοκίες και στόχους, ανάλογα με την ηλικία τους. Χρειάζεται να καθοδηγούν τα παιδιά, μέσα από την θέσπιση κανόνων, που δίνονται με στοργικό τρόπο. Τα παιδιά δεν κινδυνεύουν από την πολλή αγάπη. Κινδυνεύουν από έλλειψη ορίων, από υπερβολική επιείκεια, από πολύ αυστηρά-άκαμπτα όρια ή/ και από υλικά αγαθά που χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα της αγάπης.

5. Οι αποτελεσματικοί γονείς επιδεικνύουν ενσυναίσθηση.

Δηλαδή ακούνε με γνήσιο ενδιαφέρον τις ανησυχίες των παιδιών τους, χωρίς να σπεύδουν να τους δώσουν λύσεις. Προσπαθούν να βλέπουν τον κόσμο μέσα από την οπτική των παιδιών τους. Αυτό το καταφέρνουν μέσω της δεξιότητας της ενεργητικής ακρόασης. Αφουγκράζονται και καθρεφτίζουν τα συναισθήματα των παιδιών τους. Δεν τα κατακρίνουν, αντίθετα τα επικυρώνουν με σεβασμό και διακριτικότητα, διατηρώντας πάντα ανοιχτό το κανάλι της επικοινωνίας και του συναισθηματικού δεσμού!

 6. Η απασχόληση των γονιών με τα παιδιά τους.

Μέσα από το παιχνίδι και τον κοινό οικογενειακό χρόνο είναι πολύτιμες εμπειρίες ψυχικής σύνδεσης! Η φυσική παρουσία και ενεργητική εμπλοκή των γονέων είναι αυτονόητη στην καθημερινή ζωή του παιδιού, στις δραστηριότητες των παιδιών, είτε είναι αθλητικές και ψυχαγωγικές, είτε σχολικές και κοινωνικές εκδηλώσεις. Είναι σημαντικό για το παιδί να νιώθει τη γονεϊκή παρουσία και στήριξη!

7. Οι γονείς διδάσκουν περισσότερο με το παράδειγμά τους, παρά με τα λόγια τους.

Επιδιώκουν να παρέχουν καθημερινά με τη στάση τους, ένα συνεκτικό σύστημα αξιών όπως τη συνεργασία, την υπομονή, την ευγένεια, τον σεβασμό στους άλλους, την πίστη στον εαυτό τους!

8. Μερικοί γονείς συμβαίνει συχνά να αφοσιώνονται αποκλειστικά στον γονεϊκό τους ρόλο.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ξεχνάνε άλλους ρόλους και αγαπημένες ασχολίες τους. Αυτή η στάση της προσκόλλησης μακροπρόθεσμα βλάπτει την σχέση γονέα -παιδιού. 

Πώς μπορούν να επιστρέψουν στην αποτελεσματική γονεϊκότητα;

Έτσι, προτείνεται στους γονείς να δείχνουν ευρύτητα και να καλλιεργούν και άλλες πτυχές του εαυτού τους, καθώς τα παιδιά έχουν ανάγκη από χαρούμενους και ξεκούραστους γονείς! Επομένως οι γονείς έχουν υποχρέωση προς τους ίδιους, αλλά και προς τα παιδιά τους, να αγαπάνε τους εαυτούς τους και να τους φροντίζουν, κατά τον ίδιο τρόπο που φροντίζουν και τα παιδιά τους. Έτσι αποτελούν ένα θετικό πρότυπο για τη δική τους ενήλικη ζωή!

Τι μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματική γονεϊκότητα;

Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι βοηθητικό οι δυο γονείς, να έχουν συμφωνήσει σε κάποιες θεμελιώδεις αξίες περί γονεϊκότητας. Όμως, ακόμη κι όταν διαφωνούν μεταξύ τους, να μπορούν να αλληλοϋποστηρίζονται και να λύνουν τα διαφορές τους με ήπιους τρόπους και κατά προτίμηση, όχι μπροστά στα παιδιά.

Τέλος, βοηθά τους γονείς να αποδεχθούν την ατελή τους φύση, ενώ παράλληλα να διατηρούν το δικαίωμα να μαθαίνουν από τα λάθη τους, και να παραμένουν ανοιχτοί στη γνώση καλλιεργώντας συνεχώς τις δεξιότητές τους. 

πηγή : Project Parenting

Τι χρειάζονται τα παιδιά, όταν οι γονείς τους χωρίζουν;

Ιωάννα Ρεϊζοπούλου, Ψυχολόγος, Μ.Sc & Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια

Τα τελευταία χρόνια τα διαζύγια έχουν αυξηθεί πολύ και γράφονται πολλά σχετικά με τις επιπτώσεις του στη ζωή των παιδιών στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Ωστόσο, με κατάλληλους χειρισμούς, μπορεί να έχει την λιγότερη δυνατή αρνητική επίδραση στις παιδικές ψυχές, εφόσον οι γονείς καταφέρουν να λάβουν υπόψη τις παρακάτω επιθυμίες των παιδιών τους.

Ποιες είναι οι 4 επιθυμίες των παιδιών, όταν οι γονείς τους χωρίζουν;

1. Τα παιδιά πρέπει να έχουν την δυνατότητα ελεύθερης επικοινωνίας και με τους δυο γονείς τους.

Τα παιδιά δικαιούνται να έχουν καθημερινή επαφή και με τον γονέα που ζει σε άλλο σπίτι. Να ζουν σε τέτοιες συνθήκες, όπου μπορούν να εκφράζουν την αγάπη και την λαχτάρα τους για τον απομακρυσμένο γονέα. Τα παιδιά δεν θα πρέπει να αναγκάζονται να διαλέξουν ανάμεσα στους γονείς τους, καθώς αγαπούν εξίσου και τους δυο γονείς τους. Ο γονέας που μένει μαζί με τα παιδιά, θα πρέπει να ενθαρρύνει την επαφή με τον άλλον γονέα και σε καμιά περίπτωση να μην σαμποτάρει αυτή την επαφή με ακατάλληλους χειρισμούς (π.χ. βάζοντας φραγή σε κλήσεις/ να λέει ψέματα/ να επικρίνει τον απόντα γονέα κ.α.).

Όταν ο γονέας βρίσκεται μακριά;

Στην περίπτωση που ο ένας γονέας βρίσκεται μακριά, ισχύουν τα παραπάνω ίσως με ακόμη πιο εμφατικό τρόπο. Θα πρέπει να βρίσκει ο απών γονέας εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά του (βιντεοκλήσεις, κάρτες, εκπλήξεις), ώστε έμπρακτα, με εκδηλώσεις αγάπης, να δηλώνει καθημερινά την παρουσία στην ζωή των παιδιών και το γνήσιο ενδιαφέρον του. Σε καμιά περίπτωση δεν ενδείκνυται να προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τα υλικά αγαθά ως υποκατάστατα της αγάπης του. Ζητούμενο είναι να διατηρήσει ένα ασφαλή συναισθηματικό δεσμό με τα παιδιά του.

Όταν ένας γονέας αρνείται να έχει επαφή με τα παιδιά του;

Αυτή η συνθήκη μπορεί να είναι ιδιαίτερα πληγωτική για τα παιδιά και χρειάζεται από τον άλλον, εναπομείναντα γονέα ψυχικό σθένος για να θωρακίσει το παιδί και να του εξηγήσει ότι αυτή η γονεϊκή απουσία, δεν σχετίζεται με το ίδιο το παιδί, ώστε να το ανακουφίσει από τυχόν αρνητικές σκέψεις. Αναμφίβολα η αναγνώριση των συναισθημάτων των παιδιών μέσω της ενεργητικής ακρόασης είναι χρήσιμη.

2. Συνέπεια και Σταθερότητα για ένα αποτελεσματικό σχέδιο ανατροφής των παιδιών

Ο απών γονέας να ανταποκρίνεται με συνέπεια στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα επισκέψεων προς το παιδί και να ειδοποιεί έγκαιρα για τυχόν αλλαγές τον άλλον σύντροφο.

Αλλαγές στο πρόγραμμα επισκέψεων και διακοπών, θα πρέπει να συζητούνται μεταξύ των πρώην συντρόφων και όχι μεταξύ γονέα και παιδιού. Στην περίπτωση των εφήβων, είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη και η γνώμη τους, για να έχουν μια αίσθηση ελέγχου στο πρόγραμμα τους.

Θα ήταν βοηθητικό για τα παιδιά να τηρούνται παρόμοιοι κανόνες και στα δυο σπιτικά, ώστε να υπάρχει μια σταθερότητα και προβλεψιμότητα στην καθημερινή ζωή τους, ως προς καθημερινά θέματα όπως διατροφικές συνήθειες, ωράριο ύπνου, σχολική φοίτηση και υποχρεώσεις, διασκέδαση, ιατρικά θέματα κ.α. Οι κοινοί κανόνες και αξίες προσδίδουν αίσθημα ασφάλειας στα παιδιά και αποφεύγονται προβλήματα συμπεριφοράς ή παλινδρομήσεις των παιδιών.

 3. Ενεργητική Συμμετοχή και ποιοτική παρουσία των γονέων στην ζωή των παιδιών τους

Τα παιδιά χρειάζονται και τους δυο γονείς παρόντες στην καθημερινότητα τους αλλά και σε σημαντικά γεγονότα όπως πρώτη μέρα στο σχολείο, γενέθλια, μια παράσταση, ένας σημαντικός αγώνας, ενημέρωση σχολείου κ.α. Η αμέριστη προσοχή, ο θαυμασμός κι η αποδοχή και των δυο γονέων, είναι σημαντικά για την εδραίωση στενής σχέσης και με τους δυο γονείς, καθώς και για την καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης των παιδιών.

4. Βελτίωση της Επικοινωνίας ανάμεσα στους γονείς

Οι πρώην σύντροφοι πρέπει να βρίσκουν αποτελεσματικούς τρόπους επικοινωνίας μέσα από την συνεργασία, τον σεβασμό και την ευελιξία για να συναποφασίζουν για θέματα που αφορούν τα παιδιά τους. Μέσα από τον εποικοδομητικό διάλογο και την μέθοδο επίλυσης προβλημάτων, αναζητούν κοινά αποδεκτές λύσεις σε καθημερινά ζητήματα.

Η διατήρηση ικανοποιητικών σχέσεων συνεργασίας, μεταξύ των πρώην συντρόφων, αποτελεί         προστατευτικό παράγοντα για την ψυχική ισορροπία όλων των εμπλεκόμενων μελών και μειώνει τις αρνητικές επιπτώσεις του διαζυγίου για μικρούς και μεγάλους.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς- διαζευγμένοι πλέον σύντροφοι για την ευημερία των παιδιών τους;

• Είναι σημαντικό, οι γονείς να διαβεβαιώνουν τα παιδιά ότι δεν είναι εκείνα υπεύθυνα για τον χωρισμό.
• Να τα διαβεβαιώνουν ότι συνεχίζουν να είναι οι γονείς τους, που τα αγαπούν και τα φροντίζουν, διαχωρίζοντας τον γονεϊκό από το συντροφικό ρόλο.
• Να τα διαβεβαιώνουν για την διατήρηση ορισμένων κοινών συνηθειών και στα δυο σπιτικά.
• Οι γονείς στην προσπάθεια προσαρμογής στην νέα κατάσταση, πρέπει να αφιερώνουν περισσότερο -ποσοτικό και ποιοτικό- χρόνο στα παιδιά τους
• Οι πρώην σύντροφοι, παραμένουν αφοσιωμένοι στον γονεϊκό τους ρόλο, παρά την διάλυση της συντροφικής τους σχέσεις, ώστε να μειώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις του χωρισμού, καθώς προσαρμόζονται σε μια νέα κανονικότητα!

Τέλος, είναι σημαντικό οι δυο σύντροφοι να λάβουν ατομική υποστήριξη για την διαχείριση των προσωπικών τους θεμάτων, αναζητώντας ψυχολόγο/ ψυχοθεραπευτή, σε ένα πλαίσιο αυτοφροντίδας και αυτοβελτίωσης, καθώς και οι δυο ενδεχομένως να βιώνουν δύσκολα συναισθήματα ( ματαίωσης, θυμού, θλίψης, απογοήτευσης, κ.α.). Αν αυτά τα συναισθήματα δεν εκφραστούν σε ένα κατάλληλο πλαίσιο, παρεμποδίζεται η γονεϊκή τους επάρκεια.

• Ιωάννα Ρεϊζοπούλου, Ψυχολόγος, Μ.Sc & Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
• τηλέφωνο επικοινωνίας: 6936595114
• https://reizopouloupsychologist.gr/

Βιβλιογραφικές Πηγές:

• Ε. Σταύρου & Σ.Μ. Χριστογιώργος: «Διαζύγιο» στο συλλογικό βιβλίο: «Εισαγωγή στην Παιδοψυχιατρική» επιμέλεια Γ. Τσιάντης, Εκδόσεις Καστανιώτη
• Martin Herbert, «Χωρισμός και Διαζύγιο», Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
• Δρ. Sal Severe, “Πως να συμπεριφέρεστε σωστά», Εκδόσεις Πατάκη
• Λάνσκι Βίκυ , «Αντιμετωπίζοντας το παιδί μετά το διαζύγιο», Εκδόσεις Αναστασιάδη

Πρώτη φορά στο σχολείο, εν μέσω πανδημίας! Για γονείς παιδιών Α΄ δημοτικού!

Γράφει: Ρείζοπούλου Ιωάννα, Οικογενειακή Ψυχολόγος

Οι γονείς των παιδιών της α΄ δημοτικού αγωνιούν για την μετάβαση των παιδιών τους στο δημοτικό σχολείο, φέτος, περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Ούτως ή άλλως η πρώτη εγγραφή στο δημοτικό σχολείο αποτελεί ορόσημο για όλη την οικογένεια. Αλλά αυτή η σχολική χρονιά είναι ιδιαίτερη και μοναδική καθώς προστίθεται και η αγωνία της διαχείρισης και προστασίας όλης της εκπαιδευτικής κοινότητας από τον κορωνοϊό. Οπότε τα συναισθήματα των γονέων είναι συγκεχυμένα και οι γονείς των μικρών μαθητών, ενδεχομένως να αντιμετωπίζουν διλήμματα.

Πόσο έτοιμος/ η είμαι ως γονέας να αυτονομήσω το παιδί μου;

Μπορώ να αντιμετωπίσω το νέο ξεκίνημα με κατανόηση και αισιοδοξία; Ή μήπως φοβάμαι και γίνομαι πιο προστατευτικός από ποτέ, λόγω των ειδικών συνθηκών που βιώνει όλη η ανθρωπότητα;

Είναι απόλυτα κατανοητές αυτές οι αγωνίες των γονέων και δεν υπάρχει μια σαφής απάντηση, καθώς κάθε οικογενειακό σύστημα είναι μοναδικό, με εξατομικευμένες συνθήκες σχέσεων και παραμέτρων.

Οι γονείς, ωστόσο χρειάζεται να έχουν υπόψη τα άπειρα ευεργετικά οφέλη του σχολείου και να καταφέρουν να προετοιμάσουν τα παιδιά ώστε να φοιτήσουν στο δημοτικό σχολείο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Η φοίτηση στο σχολείο, μέσα από τις σχέσεις αλληλεπίδρασης με συμμαθητές και εκπαιδευτικούς, συνδράμει στην προστασία της ψυχικής υγείας των παιδιών, τονίζοντας περισσότερο την ψυχοσυναισθηματική διάσταση της μαθησιακής διαδικασίας. Στο σχολείο, πέρα από απόκτηση γνώσεων, οι μαθητές κοινωνικοποιούνται, καλλιεργούν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, μαθαίνουν τον τρόπο να κάνουν φίλους, να συνεργάζονται και περνούν δημιουργικά τον χρόνο τους. Τα παιδιά στο σχολείο είναι ευτυχισμένα και πιο ολοκληρωμένα.

Έτσι αποτρέπονται πολλά προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως πολύωρη ενασχόληση με το διαδίκτυο, καθιστική και μονότονη ζωή, απομόνωση, σχολική άρνηση, παιδική κατάθλιψη κ.α.

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους H. Omer & R. Omer «Κατά την διάρκεια μια κρίσης χρειάζεται να επιδιώκουμε τη διατήρηση και την αποκατάσταση της λειτουργικής, διαπροσωπικής και προσωπικής συνέχειας σε ατομικό, οικογενειακό και κοινοτικό επίπεδο». Κι αυτές οι “συνέχειες” αποκαθίστανται μέσω της επανασύνδεσης των μαθητών με την σχολική ζωή.

         Τα παιδιά αποκτούν και πάλι την ιδιότητα του μαθητή και την αίσθηση ταυτότητας. Επιστρέφουν σε μια κανονικότητα διαμορφώνοντας ένα δομημένο, καθημερινό πρόγραμμα με ρυθμό και νόημα. Επιστρέφουν σε παλιές καλές συνήθειες κι ευχάριστες ρουτίνες που τους δίνουν προβλεψιμότητα και επομένως αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας. Αλληλεπιδρούν και πάλι με τις ομάδες των συνομηλίκων τους, καθώς επανασυνδέονται με την ευρύτερη σχολική κοινότητα. Έτσι ενδυναμώνεται ο συναισθηματικός δεσμός μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών.

         Έτσι γίνεται απόλυτα κατανοητό ότι, αν ο γονιός νιώθει αμφιθυμικά συναισθήματα για την φοίτηση του παιδιού του στο σχολείο, αν δηλαδή φοβάται ή δυσκολεύεται να αποχωριστεί το παιδί του, εκείνο το διαισθάνεται και ενδεχομένως να επιδείξει άγχος, δυσκολίες προσαρμογής κι έλλειψη συνεργασίας.

          Πέρα από την γονεϊκή στάση, άλλοι παράγοντες που καθορίζουν την ομαλότητα της μετάβασης από το σπίτι στο σχολείο είναι η ηλικία του παιδιού, το αν εμφάνισε ή όχι άγχος αποχωρισμού από τους γονείς του σε προηγούμενα σχολικά περιβάλλοντα, η προσωπικότητά του και οι γενικότερες συνθήκες του οικογενειακού περιβάλλοντος (π.χ. πρόσφατη γέννηση άλλου παιδιού, εργασιακή αλλαγή, διαζύγιο, πένθος, κ.α). Άλλος ένας επιβαρυντικός παράγοντας είναι οι επιβεβλημένες συνθήκες προστασίας που θα πρέπει να τηρούνται από όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Ένα παιδί που είναι έτοιμο να πάει στην Α΄ δημοτικού δεν χρειάζεται να διαθέτει ακαδημαϊκές γνώσεις. Πιο σημαντική είναι η ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη τη δεδομένη χρονική στιγμή, ώστε το παιδί να ξεκινήσει ομαλά το σχολείο. Πιο συγκεκριμένα, παιδιά που έχουν αναπτύξει ασφαλή συναισθηματικό δεσμό με τους γονείς τους, νιώθουν ασφάλεια και καταφέρνουν να επιδείξουν εμπιστοσύνη όταν εκτίθενται σε νέα περιβάλλοντα. Έτσι, δείχνουν ευελιξία και προσαρμοστικότητα στο νέο σχολικό περιβάλλον διαμορφώνοντας μια θετική στάση απέναντι σε αυτό.

         Επίσης είναι σημαντικό το παιδί, ξεκινώντας το δημοτικό να έχει μάθει να αυτοεξυπηρετείται πλήρως και να είναι αυτόνομο. Δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης (π.χ. σωστό πλύσιμο των χεριών) διδάσκονται τα παιδιά σε όλη τη διάρκεια του νηπιαγωγείου αλλά παράλληλα οφείλει να τις καλλιεργεί συνεχώς και η οικογένεια, αναθέτοντας ευθύνες κατάλληλες για την ηλικία του παιδιού. Το ίδιο συμβαίνει και με την έννοια της αυτονομίας: ο γονιός καλείται να σταματήσει να κάνει για το παιδί του ό,τι μπορεί να κάνει το ίδιο μόνο του. Έτσι, του διδάσκει την υπευθυνότητα και του μαθαίνει να βασίζεται στις δικές του δυνάμεις.

          Άλλες χρήσιμες δεξιότητες για την έναρξη του δημοτικού είναι να μπορεί το παιδί να κάθεται σε μια καρέκλα για ένα εύλογο χρονικό διάστημα, συγκεντρωμένο   ακολουθώντας οδηγίες και κανόνες. Επίσης, οι γονείς οφείλουν να θέτουν όρια στις επιθυμίες των παιδιών τους, γιατί έτσι τους διδάσκουν την αντοχή στην ματαίωση. Οι γονείς παράλληλα καλλιεργούν τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών τους, με το να τους μαθαίνουν κανόνες καλής συμπεριφοράς, καλώντας φίλους στο σπίτι, διδάσκοντας έτσι γραπτούς κι άγραφους κανόνες της επικοινωνίας και της φιλικότητας. Σε αυτές τις διεργασίες βοηθά το παιχνίδι, π.χ. μέσα από επιτραπέζια παιχνίδια δείχνεις στο μικρό παιδί πώς να συνεργάζεται με συνομηλίκους του, πώς να περιμένει τη σειρά του και πολλά άλλα. Είναι πολύτιμο μάθημα ζωής για τα παιδιά να μάθουν να συνυπάρχουν αρμονικά με άλλα παιδιά ώστε να ξεπερνούν σταδιακά την φάση του εγωκεντρισμού.

Οι γονείς των παιδιών της Α΄ δημοτικού καλούνται λοιπόν, αυτή την χρονική εποχή να υποστηρίξουν το παιδί τους, ώστε να βιώσει το λιγότερο δυνατό άγχος κατά την μετάβαση από το πιο τρυφερό πλαίσιο του νηπιαγωγείου στο “μεγάλο σχολείο”. Ορίστε μερικοί τρόποι διευκόλυνσης της διαδικασίας:

Πρακτικές οδηγίες για τους γονείς:

• Η προετοιμασία για το σχολείο πρέπει να γίνεται με ενθουσιώδη διάθεση. Τα παιδιά χαίρονται όταν επιλέγουν τα ίδια τα σχολικά τους είδη.
• Κατά τον ίδιο τρόπο οι γονείς οργανώνουν μαζί με το παιδί το δωμάτιο, τη βιβλιοθήκη και   τον χώρο μελέτης του. Έτσι του δίνουν δομή κι οργάνωση.
• Μια επίσκεψη στο κτίριο του νέου σχολείου, πριν την ημέρα του Αγιασμού, είναι πάντα βοηθητική και εξοικειώνει το παιδί με το άγνωστο περιβάλλον, καταρρίπτοντας τους φόβους του.
• Συζητώντας με το παιδί για την φοίτησή του στο δημοτικό είναι χρήσιμο οι γονείς να μοιράζονται μαζί του τις δικές τους σχολικές αναμνήσεις καθώς και να περιγράφουν με ζωντάνια τα συναρπαστικά πράγματα που πρόκειται να συμβούν στο σχολείο, τηρώντας ειλικρινή αλλά συνάμα αισιόδοξη στάση.
• Καλό θα ήταν οι γονείς να ενθαρρύνουν την συναισθηματική έκφραση των παιδιών, τόσο πριν την έναρξη του όσο και μετά το πέρας του σχολείου, για να μοιράζονται εμπειρίες και να μπορούν να συμμετέχουν στη ζωή του παιδιού τους. Έτσι καλλιεργείται η ενσυναίσθηση και το παιδί νιώθει ότι το καταλαβαίνουν και το αποδέχονται.
• Είναι άκρως βοηθητικό το παιδί να έχει εξασφαλίζει επαρκείς ώρες ύπνου, ώστε να καταφέρνει να ξυπνάει εύκολα και να ετοιμάζεται γρήγορα για να πηγαίνει καθημερινά με κέφι στο σχολείο. Ο ξεκούραστος εγκέφαλος αποδίδει καλύτερα.

• Είναι χρήσιμο να διατηρηθεί ένας καλός δίαυλος επικοινωνίας οικογένειας – σχολείου, ειδικά τις πρώτες εβδομάδες, για ανταλλαγή πληροφοριών σε σχέση με το παιδί, ώστε να γεφυρώνονται τα δυο ξεχωριστά περιβάλλοντα. Ο γονιός οφείλει να δείχνει σεβασμό στους εκπαιδευτικούς του παιδιού του και να απευθύνεται σε αυτούς πάντα με θετικό κι ευγενικό τρόπο.

• Μερικές εβδομάδες μετά την προσαρμογή, είναι καλή ιδέα, να βοηθήσει ο γονιός στην κοινωνικοποίηση του παιδιού του, καλώντας συμμαθητές του στο σπίτι, ή οργανώνοντας κοινές οικογενειακές δράσεις, τηρώντας πάντα τα απαραίτητα μέτρια ατομικής και συλλογικής προστασίας. Με αυτό τον τρόπο, ο γονιός βοηθά στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και του διδάσκει τρόπους συνεργασίας με συνομηλίκους του, απαραίτητο στάδιο ωρίμανσης!

Οδηγίες για τις ειδικές συνθήκες της πανδημίας:

• Για την ψυχική ευημερία των παιδιών, οι γονείς να αποφεύγουν να μοιράζονται όλες τις ενήλικες ανησυχίες τους σχετικά με την εξάπλωση της πανδημίας, ειδικά στα μικρά παιδιά. Συνίσταται οι γονείς να φιλτράρουν την έκθεση των παιδιών στα μέσα, μαζικής ενημέρωσης, ώστε να προστατεύονται τα παιδιά από την εισροή αγχογόνων πληροφοριών.
• Ωστόσο, στο πλαίσιο προετοιμασίας, οι γονείς θα πρέπει να επεξηγήσουν με απλά και κατανοητά για την ηλικία τους λόγια και να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους στους κανόνες ατομικής υγιεινής και προστασίας που είναι επιβεβλημένοι φέτος, εν έτει 2021 λόγω του κορωνοϊού. Να μιλήσουν στα παιδιά τους για ποιους λόγους θα πρέπει να φοράνε μάσκα, με ποιο τρόπο και γενικά για τις κοινωνικές αποστάσεις που χρειάζεται να τηρούνται. Να μιλήσουν για τον διαφορετικό τρόπο που θα γίνονται τα διαλείμματα, για το πως μπορούν να δείχνουν φιλικά προς άλλα παιδιά αλλά με ασφαλές τρόπο.
• Να προσφέρουν στα παιδιά μια προοπτική για το μέλλον, εξηγώντας τους ότι οι επιδημίες έχουν μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος. Αυτό σημαίνει ότι του χρόνου οι συνθήκες θα είναι διαφορετικές.

Εύχομαι λοιπόν καλή προσαρμογή στα φετινά πρωτάκια μας που ξεκινούν ένα ταξίδι, το οποίο σηματοδοτεί την αρχή μιας σπουδαίας διαδικασίας αυτονόμησης κι ωρίμανσης!

Βιβλιογραφικές Αναφορές:

-Χατζηχρήστου Χρυσή, Λαμπροπούλου Αικατερίνη & Αδαμοπούλου Ειρήνη, (2020), “Βασικά θέματα Ανάπτυξης και προσαρμογής των παιδιών: Ψυχική Ανθεκτικότητα”, connecting4caring.gr

- Gottman John, (2011), “Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών”, Aθήνα, Πεδίο

- H. Omer & R. Omer, “Η αρχή της συνέχειας: πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά στον καιρό του κορονοϊού”, https://www.haimomer-nvr.com/blog

Η ψυχολόγος Ρεϊζοπούλου Ιωάννα
M.Sc in counselling & Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
τηλέφωνα επικοινωνίας: κιν.6936595114