Πως αντιλαμβάνονται το διαζύγιο τα παιδια;
Γράφει η Ιωάννα Ρεϊζοπούλου, Ψυχολόγος, Μ.Sc & Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
Στην σύγχρονη εποχή ο αριθμός των διαζυγίων αυξάνει σημαντικά. Ο χωρισμός θεωρείται ένα ψυχοπιεστικό συμβάν στη ζωή του παιδιού που επιδρά στην ψυχική ανάπτυξη των παιδιών. Τι επίδραση θα έχει, εξαρτάται από την ηλικία των παιδιών, την ποιότητα των οικογενειακών δεσμών και από τον τρόπο διαχείρισης της «κρίσης» που θα κάνουν οι γονείς.
O επαναπροσδιορισμός της οικογένειας λόγω διαζυγίου, θεωρείται ένα επώδυνο γεγονός που διέπεται από στάδια πένθους, για τα οποία πρέπει να είναι προετοιμασμένοι οι γονείς:
• Τα παιδιά μπορεί να χρειάζονται αρκετό χρονικό διάστημα για να αποδεχτούν την νέα κατάσταση. Βιώνουν αρκετά αμφιθυμικά συναισθήματα (Φόβο εγκατάλειψης, άγχος αποχωρισμού, ματαίωσης, προδοσία, θυμού, κ.α.)
• Τρέφουν παρόμοια αμφιθυμικά αισθήματα απέναντι στο γονέα που άφησε το σπίτι αλλά και απέναντι σε αυτόν που παρέμεινε.
• Ενδεχομένως αρνούνται να αποδεχτούν το χωρισμό/ διαζύγιο των γονέων τους και εμμένουν σε φαντασιώσεις για συμφιλίωση
• Έχουν αμφιβολίες όσον αφορά το χωρισμό, κατά πόσο είναι πραγματικό/ τελεσίδικο γεγονός.
• Είναι απρόθυμα να αφήσουν τον εαυτό τους να νιώσει ή να εκφράσει τη λύπη και άλλα συνοδά, αρνητικά συναισθήματα.
Είναι υψίστης σημασίας, οι γονείς να διαβεβαιώνουν συχνά τα παιδιά τους ότι δεν είναι εκείνα υπεύθυνα για τον χωρισμό και να προσπαθούν με ποικίλους τρόπους να διαχωρίσουν ότι η γονεϊκή σχέση, είναι αδιαπραγμάτευτη και αναλλοίωτη, και εκτείνεται πέρα από την συντροφική σχέση.
Είναι επίσης ανακουφιστικό για τους γονείς, να γνωρίζουν ότι η διεργασία του διαζυγίου είναι μια απαιτητική και χρονοβόρα διαδικασία που πλήττει τόσο τους ίδιους, όσο και τα παιδιά. Καλό είναι να είναι προετοιμασμένοι ότι θα συμβούν αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών κατά την περίοδο της έκδοσης του διαζυγίου ή της προσαρμογής στην νέα κατάσταση. Κατάλληλοι γονεϊκοί χειρισμοί προετοιμάζουν τα παιδιά τους να χειρίζονται τα επίπονα συναισθήματα που απορρέουν από αυτές τις δύσκολες καταστάσεις και δρουν προστατευτικά για τα παιδιά.
Πρώτος και ουσιαστικός προστατευτικός παράγοντας για τα παιδιά είναι η διατήρηση ικανοποιητικών σχέσεων συνεργασίας, μεταξύ των γονέων, μετά το διαζύγιο με στόχο την αποτελεσματική ανατροφή των παιδιών. Είναι σημαντικό να βλέπουν τους γονείς τους να φέρονται με ευγένεια και σεβασμό ο ένας στον άλλον.
Ακολουθούν μερικές ιδέες για θετική γονεϊκή υποστήριξη και στην συνέχεια τι θεωρείται λανθασμένη γονεϊκή στάση.
Θετική Γονεϊκή Υποστήριξη
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς, κατά την περίοδο του χωρισμού;
- Χρειάζεται από κοινού και οι δυο γονείς, να ενημερώσουν τα παιδιά τους για τον επικείμενο χωρισμό με λόγια κατάλληλα με την ηλικία τους και να εξηγήσουν τι αλλαγές πρόκειται να συμβούν σε όλα τα μέλη της οικογένειας.
- Παιδικά βιβλία και παιχνίδια ρόλων, ανάλογα με την ηλικία των παιδιών ίσως είναι βοηθητικά για την κατανόηση και επεξεργασία του θέματος.
- Απαντούν με ειλικρίνεια και ευαισθησία στις τυχόν ερωτήσεις των παιδιών τους και δίνουν απλές εξηγήσεις, χωρίς πολλές λεπτομέρειες για την απόφαση του χωρισμού.
- Προσφέρουν στα παιδιά συνεχή επιβεβαίωση της αγάπης, της διαθεσιμότητας και της υποστήριξης τους.
- Διαβεβαιώνουν τα παιδιά ότι θα συνεχίσουν να έχουν επαφή και με τους δυο γονείς, οι οποίοι πάντα θα το αγαπούν, θα το φροντίζουν και δεν θα το εγκαταλείψουν ποτέ. Διαχωρίζουν έτσι τον γονεϊκό από τον συζυγικό ρόλο.
- Διαβεβαιώνουν για την διατήρηση ορισμένων συνηθειών και μιας ασφαλούς καθημερινότητας που υπήρχε στην ζωή τους πριν από το διαζύγιο, ώστε να βιώσουν στις λιγότερες δυνατές αλλαγές.
- Αφήνουν χρόνο ώστε να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, δείχνοντας κατανόηση και αποδοχή στα προσωπικά στάδια πένθους/ θλίψης των παιδιών.
- Εφαρμόζουν την στάση της ενσυναίσθησης για ενεργητική ακρόαση των δύσκολων συναισθημάτων του παιδιού, επενδύοντας συνεχώς στην καλλιέργεια του συναισθηματικού δεσμού με το παιδί τους.
- Θέτουν σε προτεραιότητα τις ανάγκες και τα συμφέροντα των παιδιών.
- Συνεχίζουν ένα θετικό και αποτελεσματικό στυλ ανατροφής.
- Οι πρώην σύντροφοι προσπαθούν να συνεργάζονται και να επικοινωνούν για θέματα ανατροφής των παιδιών τους, με ευγένεια και σεβασμό.
-
Ζητούν βοήθεια από άλλα υποστηρικτικά δίκτυα όπως, οικογένεια, φίλοι, ειδικοί (ψυχολόγοι/ σχολές γονέων/ διαμεσολαβητές/ νομικοί κ.α.).
Τι δεν πρέπει να κάνουν οι γονείς;
- Να χρησιμοποιούν τα παιδιά ως μοχλό πίεσης και αντιδικίας με τον άλλον γονέα.
- Να εκφράζουν παράπονα, επικρίσεις και αρνητικούς χαρακτηρισμούς για τον άλλον γονέα και να προσπαθούν να κάνουν τα παιδιά σύμμαχο τους εναντίον του άλλου γονέα.
- Να κάνουν συναισθηματικούς εκβιασμούς στα παιδιά.
- Να αλλάζουν το ρόλο του παιδιού, π.χ. κάνοντας το αντικαταστάτη του γονιού που έφυγε ή αναθέτοντας το περισσότερα βάρη από όσα μπορεί να αντέξει.
- Να αποθαρρύνουν να γίνονται συζητήσεις για το θέμα του χωρισμού στο σπίτι και να μην δίνονται απαντήσεις.
- Να δίνουν ψεύτικες προσδοκίες στα παιδιά, όπως ότι ο πατέρας/ η μητέρα θα ξαναγυρίσει (φαντασίωση συμφιλίωσης).
- Να ξεχνάνε τις ανάγκες των παιδιών και να αλλάζουν τον τρόπο ανατροφής τους εις βάρος της ευημερίας τους, π.χ. υπερπροστασία/ επιείκεια ή υπερβολική αυστηρότητα.
- Να μην έχει δικό του δωμάτιο στο νέο σπίτι του άλλου γονέα.
- Να παρεμποδίζεται η επικοινωνία με τον άλλον γονέα.
- Να γίνεται προσπάθεια «δωροδοκίας» των παιδιών και αντικατάστασης της αγάπης, μέσα από προσφορά πολλών υλικών αγαθών ή να μετατρέπεται ο γονέας που λείπει σε γονέας-διασκεδαστής (σύνδρομο Disneyland), προσφέροντας δαπανηρές ψυχαγωγικές δραστηριότητες και ελάχιστη πειθαρχία ως προς θέματα μη υγιεινής διατροφής, μη τήρηση ωραρίου ύπνου, υπερβολικής έκθεσης σε οθόνες κ.α.
- Να αλλάζουν τελευταία στιγμή το πρόγραμμα των επισκέψεων προς τα παιδιά και να μην υπάρχει έγκαιρη ενημέρωση και καλή συνεννόηση με τους πρώην συντρόφους.
- Να υποτιμώνται τα δύσκολα συναισθήματα που βιώνουν τα παιδιά και να μην δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά να θρηνήσουν τόσο τον γονέα που απουσιάζει, όσο και την απώλεια του οικογενειακού περιβάλλοντος.
- Να επιδιώκεται, πολύ βιαστικά και χωρίς προετοιμασία των παιδιών, η γνωριμία / συγκατοίκηση με νέους συντρόφους των γονέων και των παιδιών αυτών.
- Να μην φροντίζουν την σωματική και ψυχική υγεία την δική τους και των παιδιών.
Κλείνοντας, να αναφέρω ότι το διαζύγιο είναι ένα δυνητικά επώδυνο γεγονός στη ζωή του παιδιού. Είναι χρήσιμο οι γονείς να γνωρίζουν ότι η διαδικασία προσαρμογής μετά το διαζύγιο απαιτεί χρόνο και μπορεί να κρατήσει δυο-τρία χρόνια. Ωστόσο, οι γονείς μπορούν να διευκολύνουν αυτή την διαδικασία, ενδυναμώνοντας τόσο τους εαυτούς τους, όσο και τα παιδιά τους ακολουθώντας τις παραπάνω προτροπές.
Ας βάλουν στόχο, παρόλο που δεν τα κατάφεραν ως ζευγάρι, να πετύχουν έστω ένα «ήρεμο» διαζύγιο με κεντρικό άξονα την Ψυχική Ευημερία των παιδιών τους!
Βιβλιογραφικές Πηγές:
• Ε. Σταύρου & Σ.Μ. Χριστογιώργος: «Διαζύγιο» στο συλλογικό βιβλίο: «Εισαγωγή στην Παιδοψυχιατρική» επιμέλεια Γ. Τσιάντης, Εκδόσεις Καστανιώτη
• Martin Herbert, «Χωρισμός και Διαζύγιο», Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
• Λάνσκι Βίκυ , «Αντιμετωπίζοντας το παιδί μετά το διαζύγιο», Εκδόσεις Αναστασιάδη
