ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

ΤΣΟΥΜΠΑΡΗ ΙΩΑΝΝΑ, Med

ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ

Ένας παππούς περπατούσε με τον εγγονό του στην παραλία. Ο μικρός σήκωνε κάθε αστερία που συναντούσε και τον έριχνε στην θάλασσα. Ο παππούς ρώτησε τον εγγονό του γιατί το κάνει αυτό, και το παιδί είπε: «Μα αν τους αφήσω εδώ θα ξεραθούν και θα ψοφήσουν. Τους σώζω τη ζωή έτσι.»
Ο παππούς είπε: « Η παραλία είναι ατελείωτη και υπάρχουν εκατομμύρια αστερίες. Αυτό που κάνεις δεν έχει καμιά σημασία».
Το παιδί κοίταξε τον αστερία στο χέρι του, τον πέταξε στο νερό και απάντησε: «Έχει σημασία γι? αυτόν όμως».
Κείμενο: Gimmot

Στόχος του σχολείου δεν είναι να μάθουν όλοι το ίδιο, αλλά να μπορούν όλοι να δουλεύουν σε βάθος και να οικοδομούν τη σκέψη τους. Να μη νιώθει κανείς αποτυχημένος, ούτε στο περιθώριο.

Οι παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας όπως έχει αποδειχθεί αδυνατούν να καλύψουν το σύνολο των μαθητών που φοιτούν στην τάξη, με αποτέλεσμα η ανάγκη για διαφοροποίηση της διδασκαλίας να γίνεται όλο και περισσότερο αισθητή. Πολλοί μαθητές είτε γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις δοκιμασίες των εγχειριδίων (μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες),  είτε γιατί χάνουν γρήγορα το ενδιαφέρον τους (χαρισματικοί μαθητές), στρέφονται σε άλλες δραστηριότητες την ώρα του μαθήματος με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται αμελείς, τεμπέληδες, ταραξίες, αδιάφοροι. Είναι ευθύνη όμως του κάθε ΔΑΣΚΑΛΟΥ να κερδίσει το ενδιαφέρον των μαθητών του, να κάνει το μάθημά του ενδιαφέρον και ικανό να ανταποκρίνεται στα κίνητρα του συνόλου των μαθητών του.

Ο εκπαιδευτικός οφείλει:
Να αναγνωρίσει την ιδιαιτερότητα στην ικανότητα μάθησης του κάθε παιδιού.
Να μιλήσει με ειλικρίνεια στους μαθητές και τους γονείς, να υποστηρίξει την οικογένεια και να την αναμείξει στην μαθησιακή διαδικασία.
Να ενισχύσει όσο μπορεί την θετική αυτοεικόνα του παιδιού.
Να επιμορφωθεί για την διαφορετικότητα στην μάθηση.
Να γίνει περισσότερο ευέλικτος, διαφοροποιώντας τους τρόπους μάθησης, τις κατ? οίκον εργασίες, το εκπαιδευτικό υλικό, τα κείμενα, τα διαγωνίσματα.
Να ενθαρρύνει και να υποστηρίζει την εφαρμογή ολοκληρωμένης πολιτικής από το σχολείο στις διαφορές μάθησης, τη διάγνωση και την πρώιμη παρέμβαση.
Να διαφοροποιεί τη διδασκαλία ώστε να αναγνωρίζονται και να ικανοποιούνται οι ανάγκες του κάθε παιδιού.
Να παρέχει ευκαιρίες μάθησης, ώστε αυτή να έχει ενδιαφέρον και σκοπό.

Ο εκπαιδευτικός που διαφοροποιεί την διδασκαλία του, υποστηρίζει ενεργά την μάθηση όλων των μαθητών γιατί:
Αυξάνονται οι προσδοκίες
Η διδασκαλία παύει να είναι στενή και καθοδηγητική
Απευθύνεται σε όλους τους μαθητές, όχι μόνο στο μέσο όρο

Οι περισσότερες διεθνείς επιστημονικές έρευνες συγκλίνουν πως οι βασικότερες αρχές που ενσωματώνουν επιτυχώς το σύνολο των μαθητών στο πλαίσιο της κανονικής τάξης είναι οι αρχές της συμμετοχικής εκπαίδευσης, επίκεντρο της οποίας είναι η ανάληψη από τη μεριά των μαθητών όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ευθύνης για την δική τους μάθηση:

Οι αρχές της συμμετοχικής εκπαίδευσης είναι:
η συνεργατική διδασκαλία
η συνεργατική μάθηση
η συνεργατική λύση προβλημάτων
η αποτελεσματική διδασκαλία
οι εναλλακτικές στρατηγικές μάθησης
(www.european-agency.org)

Μάθηση δεν είναι να γεμίζεις το παιδί  με γνώσεις από έξω προς τα μέσα. Είναι να βγάζεις από μέσα προς τα έξω, τις υψηλότερες, ευγενέστερες και καλύτερες ιδιότητες που βρίσκονται έμφυτες μέσα στο κάθε άτομο.Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να αποδίδουν στα παιδιά τους αυτό που διακαώς επιθυμούν και οι ίδιοι: αγάπη, αποδοχή, επιβεβαίωση και δικαιοσύνη. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνούν ποτέ όταν προετοιμάζονται ότι: ?         Πάντες άνθρωποι του ειδέναι ορέγονται φύσει? (Αριστοτέλης)?         Η μάθηση απαιτεί την ενεργό και εποικοδομητική συμμετοχή του παιδιού.?         Η μάθηση είναι μια κοινωνική δραστηριότητα και η συμμετοχή στην κοινωνική ζωή είναι βασική για να υπάρξει μάθηση.?         Oι άνθρωποι μαθαίνουν καλύτερα όταν συμμετέχουν σε δραστηριότητες που θεωρούν χρήσιμες για την πραγματική ζωή και έχουν σχέση με την κουλτούρα τους.?         Οι νέες γνώσεις δομούνται πάνω στη βάση των όσων ήδη καταλαβαίνουμε και πιστεύουμε ?         Η μάθηση αποκτά μεγαλύτερη σημασία όταν τα μαθήματα έχουν εφαρμογή σε καταστάσεις της πραγματικής ζωής?         Οι μαθητές πρέπει να ξέρουν πώς να σχεδιάζουν και να παρακολουθούν τη μάθησή τους, πώς να θέτουν τους δικούς τους μαθησιακούς στόχους και πώς να διορθώνουν τα λάθη τους.?         Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν λαμβάνονται υπόψη οι ατομικές τους διαφορές.Στην προσπάθειά μας να αναπτύξουμε την αυτοπεποίθηση των μαθητών μας θα πρέπει να τους ενθαρρύνουμε να αναπτύξουν  κοινωνικές σχέσεις, να τους ασκήσουμε να σκέφτονται θετικά για τον εαυτό τους, να μάθουν να αγαπάνε τον εαυτό τους όπως είναι.

Πώς μπορούν οι εκπαιδευτικοί να στηρίξουν όλους τους μαθητές τους κάνοντάς τους πιο ενεργούς;

Να σέβονται τις ιδιαιτερότητες του κάθε μαθητή και να τις αντιμετωπίζουν με διακριτικότητα.
 Να μην ασκούν κριτική στους μαθητές που δυσκολεύονται, αλλά να τους
αποδέχονται και να δείχνουν ευαισθησία απέναντι στις δυσκολίες τους.

Να αποφεύγουν τις παρατηρήσεις του τύπου «προσπάθησε περισσότερο», «δεν ήσουν καλά διαβασμένος σήμερα», «δεν το περίμενα από σένα να γράψεις τόσο χαμηλά» κ.ο.κ.
 Να προσπαθούν να «ερμηνεύουν» τη συμπεριφορά του (π.χ. την άρνησή του να αναγνώσει μεγαλόφωνα μέσα την τάξη).

Να συζητούν μαζί τους για τις δυσκολίες τους και να επιλέγουν μαζί τους τρόπους διδασκαλίας που τους βοηθούν.
 Να τους ενθαρρύνουν και να τους επιβραβεύουν συχνά, περισσότερο για την προσπάθειά τους και όχι τόσο για το αποτέλεσμα, χωρίς να τους  δίνουν παραπάνω προσοχή απ? όσο χρειάζεται.

Να αποφεύγουν την «τρομοκρατία τού λάθους».
Να βλέπουν τα λάθη του μαθητή σαν μία ευκαιρία για να κατανοήσουν καλύτερα τις δυσκολίες του, ώστε να επιλέξουν την κατάλληλη μέθοδο για να τον βοηθήσουν
αποτελεσματικά.

Να τον προτρέπουν να συμμετέχει σε δραστηριότητες στις οποίες τα καταφέρνει πολύ καλά.
 Να αποφεύγουν τις συγκρίσεις και να ενισχύουν το πνεύμα της συνεργασίας ανάμεσα στους μαθητές.

Να εξηγούν στους υπόλοιπους μαθητές της τάξης τις δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητες του συμμαθητή τους.
Να δημιουργούν ένα κλίμα εμπιστοσύνης, κατανόησης και υποστήριξης.

Επιθυμία των εκπαιδευτικών είναι να βιώνουν όλα τα παιδιά τη σχολική επιτυχία.

Πολλά παιδιά όμως αν και έχουν κανονική ή και ανώτερη νοημοσύνη, χωρίς προβλήματα στην όραση και την ακοή, ζουν σε υποστηρικτικά οικογενειακά περιβάλλοντα και φοιτούν σε οργανωμένα σχολεία, ωστόσο βιώνουν την σχολική αποτυχία.

Η αποτυχία αυτή κινείται πάνω σε δυο άξονες:
Αφενός στην πραγματική δυσκολία των παιδιών να μάθουν και να κατανοήσουν το σύστημα ανάγνωσης και γραφής
Και αφετέρου στην αδυναμία των εκπαιδευτικών  όλων των βαθμίδων να στηρίξουν και να προσαρμόσουν τους διδακτικούς στόχους στις πραγματικές ανάγκες των μαθητών τους. Αιτία αυτής της αδυναμίας είναι η απουσία ειδικής και εις βάθος επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων, ώστε όταν μπαίνουν στην τάξη να γνωρίζουν πρακτικές και τεχνικές για να στηρίξουν όλα τα παιδιά.

Ο εκπαιδευτικός που καταφέρνει να διατηρήσει τα κίνητρα και την αυτοπεποίθηση των μαθητών του σε υψηλά επίπεδα, στηρίζει και βοηθά όλα τα παιδιά ενώ ταυτόχρονα τους διδάσκει τη βασική αρχή της επιτυχίας:

ΝΑ ΜΗ ΤΟ ΒΑΖΟΥΝ ΚΑΤΩ ΟΣΟ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΚΙ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Dargie, Reid (2001). Dyslexia and History. In L. Peer & G. Reid (Eds.), London: David Fulton
Griffiths, Marrion (2002). Study skills and dyslexia in the secondary school ? A practical approach. London: David Fulton Publishers
Heaton, Pat/ Winterson, Patrick (    ). Dealing with dyslexia, London: Whurr Publishers Trevor, Payne/ Tuner, Elizabeth (1999). Dyslexia ? A parents? and teachers? guide. Frankfurt Lodge: Multilingual Matters LTD
Καπλανίδου, Νάντια (2003). «Δικαίωμα στις ίσες ευκαιρίες στη μόρφωση για αίτημα με μαθησιακές δυσκολίες», Πλατεία
Κασσέρης, Χρήστος (2002). Η δυσλεξία. Θεωρητική προσέγγιση. Παιδαγωγική αντιμετώπιση. Αθήνα: Σαββάλας
Λαμπροπούλου, Βενέττα (    ). «Η στήριξη των παιδιών μέσα στο σχολείο θα γίνει από τον εκπαιδευτικό». Εκπαιδευτική Κοινότητα τ.
Λιβέρη ? Καντερέ, Αναστασία (1995). Εσύ ξέρεις τι είναι? δυσλεξία; Αθήνα: Εκδόσεις Εκπαιδευτικών «Περιβολάκι»
Μακρή ? Μπότσαρη, Εύη (2001). Αυτοαντίληψη και αυτοεκτίμηση. Μοντέλα, ανάπτυξη, λειτουργικός ρόλος και αξιολόγηση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Νούσια, Ε. (1990). «Οι μαθησιακές δυσκολίες κάτω από το φως των σχέσεων του εφήβου με το περιβάλλον του». Πρακτικά Σεμιναρίου Μαθησιακών Δυσκολιών. Θεσσαλονίκη: Έκδοση του Συλλόγου Αποφοίτων του Αμερικάνικου Κολεγίου «Ανατόλια»
Μάρκου, Σπύρος (1996). Δυσλεξία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Παντελιάδου, Σουζάνα (    ). «Η σχολική ένταξη δεν προωθείται». Εκπαιδευτική Κοινότητα τ.
Πολυχρονοπούλου, Σταυρούλα (1990). Ο δυσλεξικός έφηβος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων ? ΥΠΕΠΘ ? Ειδική Γραμματεία Ειδικής Αγωγής
Πόρποδας, Κωνσταντίνος (1997). Δυσλεξία. Η ειδική διαταραχή στη μάθηση του γραπτού λόγου. (Ψυχολογική θεώρηση). Αθήνα: «Μορφωτική»
Τενέντε, Βασιλική (1999). «Η δυσλεξία, μια συγκεκριμένη ανωμαλία που έχει γλωσσική υφή χαρακτηρίζεται από δυσκολία στην αποκωδικοποίηση της λέξης». Αστυνομική Θεώρηση. τ.10
Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Γενική Διεύθυνση Σπουδών Π.Ε.&Δ.Ε., Διεύθυνση Ειδικής Αγωγής, Τμήμα Γ?. ειδική μαθησιακή δυσκολία (δυσλεξία). Αθήνα.
Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Δ/νση Σπουδών Δ/θμιας Εκπαίδευσης, Δ/νση Σπουδών Π/θμιας Εκπαίδευσης, Δ/νση Ειδικής Αγωγής (2000). Τρόπος εξέτασης δυσλεξικών μαθητών/τριών. Αθήνα.