(Α)Μελέτη Παρακολούθησης Της Αξιολόγησης Μαθησιακών Δυσκολιών Από Ιατροπαιδαγωγικές Υπηρεσίες.[Βιβλιογραφία]
Μπακάλη Ευμορφία (τμήμα Ψυχολογίας ΑΠΘ),Στογιαννίδου Αριάδνη (Επίκουρη Καθηγήτρια τμήματος Ψυχολογίας ΑΠΘ) και Χριστιανόπουλος Κρίτων (Παιδοψυχίατρος, Διευθυντής Παιδοψυχιατρικού τμήματος Ιπποκράτειου Γ.Π.Ν. Θεσσαλονίκης)
Στην παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζονται ευρήματα μελέτης που αφορά στις αντιλήψεις επισκεπτών ιατροπαιδαγωγικών υπηρεσιών. Συγκεκριμένα, μελετήσαμε, τις αντιλήψεις των γονέων για την προσφορά των υπηρεσιών από το συγκεκριμένο κέντρο.
Στην έρευνα έλαβε μέρος ένα δείγμα εβδομήντα-δύο οικογενειών,οι οποίες είχαν αποταθεί στην Ιατροπαιδαγωγική Υπηρεσία του Παιδοψυχιατρικού Τμήματος του Ιπποκράτειου Γ.Π.Ν. της Θεσσαλονίκης.
Το δείγμα επιλέχθηκε από το ετήσιο σύνολο των οικογενειών που είχαν επισκεφθεί την υπηρεσία πριν από τέσσερα έτη, με κύριο αίτημα την αξιολόγηση μαθησιακών δυσκολιών των παιδιών τους.
Τα στοιχεία συλλέχθηκαν με τη βοήθεια ημι-δομημένης τηλεφωνικής συνέντευξης με τους γονείς και μελέτης του αρχείου φακέλων των παραπάνω οικογενειών.
Το δείγμα διαμορφώθηκε στα 72 άτομα (82%),48 αγόρια (67%) και 24 κορίτσια (33%), επειδή στάθηκε αδύνατος ο εντοπισμός 13 οικογενειών (15%) ενώ για 2 παιδιά (δύο αδέρφια, ένα αγόρι και ένα κορίτσι) δεν επιχειρήθηκε περαιτέρω διερεύνηση, αφού διαγνώσθηκε πως δεν έχουν κανένα πρόβλημα. Επιπλέον μία μητέρα (1%) δεν δέχθηκε να συμμετάσχει στην έρευνα, επειδή, όπως ανέφερε, είχαν επισκεφτεί το νοσοκομείο για κάποιο άλλο λόγο.
Ο τόπος διαμονής των παιδιών ήταν η πόλη της Θεσσαλονίκης για 24 παιδιά στο δημοτικό (33%) και 33 παιδιά στo γυμνάσιο, λύκειο και ΙΕΚ (46%). Από τα περίχωρα προέρχονταν 6 παιδιά από το δημοτικό (8%) και 9 παιδιά από τις βαθμίδες που προαναφέρθηκαν (13%). Η α΄ γυμνασίου ήταν η τάξη που επαναλαμβανόταν από δυο αγόρια και ένα κορίτσι. Ακόμη, ένα αγόρι της γ΄ δημοτικού προερχόταν από πολύτεκνη οικογένεια ενώ ένα κορίτσι της α' γυμνασίου από διαζευγμένη οικογένεια.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Ένα κεντρικό ζήτημα αποτελεί η επιθυμία των γονέων για τη χορήγηση γνωμάτευσης δυσλεξίας, προκειμένου τα παιδιά να τύχουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης στο σχολείο. Οι γονείς σαφώς αναγνωρίζουν την ευεργετικότητα των νομοθετικών ρυθμίσεων, ως προς το θέμα της ευνοϊκής μεταχείρισης των παιδιών, δεδομένης της δυσκολίας που αντιμετωπίζουν (δόθηκαν 15 γνωματεύσεις, δύο από τις οποίες αφορούσαν φωνολογική διαταραχή), όμως μία μερίδα από αυτούς (5 στο σύνολο, από τους οποίους οι 3 είχαν λάβει γνωμάτευση) θεώρησε τις προσφερόμενες υπηρεσίες ανεπαρκείς.
Οι λόγοι ήταν πως δεν υπήρχε παρέμβαση και πως δε δινόταν καμία κατεύθυνση που θα τους διαφώτιζε σχετικά με τις ειδικές ανάγκες του παιδιού τους. Ένα παράπονο που εξέφρασαν αρκετοί γονείς είναι πως η αξιολόγηση πραγματοποιείται στο χώρο παιδοψυχιατρικής κλινικής. Μια μητέρα χαρακτηριστικά ανέφερε: «εδώ που ζούμε είναι κλειστή κοινωνία (κατοικούν στα περίχωρα του ν. Θεσσαλονίκης). Αν μαθευτεί πως το παιδί μου επισκέπτεται ψυχιατρική κλινική, δεν ξέρω τι θα πουν μετά. Προτίμησα να πάρω ειδικό δάσκαλο στο σπίτι».
Αναφέρθηκαν επίσης παράπονα για την έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ της υπηρεσίας και των εκπαιδευτικών των παιδιών. Πιο συγκεκριμένα οι μισοί από τους μαθητές με γνωμάτευση (7 από 13) συνέχιζαν να έχουν κάποια προβλήματα με τους δασκάλους τους ή τους καθηγητές τους. Μία μητέρα ανέφερε, μάλιστα πως όταν συζήτησε το πρόβλημα της δυσλεξίας με κάποιο καθηγητή της κόρης της, εκείνος της απάντησε «πως δυσλεκτικός ίσον ηλίθιος».
Στο δείγμα μας το μεγαλύτερο ποσοστό είχε λάβει τη διάγνωση της «οριακής νοημοσύνης» Αυτά τα παιδιά συνέχιζαν κανονικά το σχολείο, και 7 από τους 17 αυτούς μαθητές και μαθήτριες είχαν πρόβλημα κατανόησης από τους δασκάλους ή τους καθηγητές τους. Από τις πληροφορίες που έχουμε φαίνεται πως, τουλάχιστον κατά την περίοδο της έρευνας, η υπόθεση «μαθησιακές δυσκολίες» σταματά από τη μεριά της πολιτείας στη διάγνωσή τους, από εκεί και πέρα αναλαμβάνουν οι γονείς. Μερικοί γονείς δραστηριοποιήθηκαν πριν απευθυνθούν στο ιατροπαιδαγωγικό κέντρο, όταν διαπίστωσαν από μόνοι τους τη δυσκολία του παιδιού ή όταν είχαν την πληροφορία από το σχολείο. Οι ίδιοι αυτοί γονείς επιδίωξαν και την επίλυση του προβλήματος. Η αναφορά αυτή βέβαια αφορά μόνο 17 οικογένειες από τις 72. Καθοριστικό ρόλο στην αναζήτηση αντιμετώπισης φαίνεται πως έπαιξε η διάγνωση της δυσλεξίας, η οποία επιδέχεται θεραπεία. Οι γονείς που επέλεξαν την ιδιωτική λογοθεραπεία, την ειδική διδασκαλία ή τα ειδικά μαθήματα, προέρχονται και από τα τρία κοινωνικο-οικονομικά επίπεδα.
(B)Η Διερεύνηση Των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών Σε Ενήλικες
Μπιζέλη Β, Φουντουλάκης Κ, Βλαϊκίδης Ν, Νηματούδης Ι, Γουγουλιάς Κ, Ταρατσίδου Ι,Μπακάλη Ε, Αγόρι Γ, Καπρίνης Γ,
Γ' Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Η κατάσταση στη χώρα μας, όσον αφορά την αντιμετώπιση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών και της δυσλεξίας στην δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι προβληματική ενώ στην πρωτοβάθμια οι ειδικές μαθησιακές διαταραχές αντιμετωπίζονται θεραπευτικά με τον θεσμό των ειδικών τάξεων.
Σκοπός της εργασίας ήταν η διερεύνηση των γνωστικών δυσλειτουργιών που παρουσιάζουν ενήλικες με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (ΕΜΔ) και δυσλεξία με στόχο την αντιμετώπιση των γνωστικών τους δυσκολιών και καλύτερη προσαρμογή στο κοινωνικό περιβάλλον.
Εξετάστηκαν άτομα ηλικίας 18-30 ετών στο νευροψυχολογικό εργαστήριο της Γ' Πανεπιστημικής Ψυχιατρικής Κλινικής ΠΝ ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης που παρουσιάζουν ΕΜΔ ή Δυσλεξία με αίτημα κυρίως τη βεβαίωση απαλλαγής από τις γραπτές εξετάσεις σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Η διερεύνηση περιελάμβανε νευροψυχολογικό έλεγχο, εξέταση γραπτού και προφορικού λόγου, κινητικο-συναισθηματική εξέταση και ψυχιατρική εκτίμηση.
Με βάση τα ευρήματα συζητείται ότι το κύριο αίτημα παραπομπής ήταν η βεβαίωση απαλλαγής από τις γραπτές εξετάσεις και όχι η προσπάθεια βελτίωσης των δυσκολιών που μακροχρόνια αντιμετωπίζουν τα άτομα αυτά.
-American Psychiatric Association, (1989). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (3rd edition), Revised (DSM III-R). Washington
DC: Author.
-Child Development Institute, (1998-02). About learning disabilities.
Available on line: http://www.childdevelopmentinfo.com/learning/
-Gallias, M., (2000). Εμπειρίες, προβληματισμοί και προοπτικές των υπηρεσιών ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους στη Μεγάλη Βρετανία. Στο
Α. Καλαντζή-Αζίζι, Η. Γ. Μπεζεβέγκης, (επιμ.), Θέματα επιμόρ-
φωσης και ευαισθητοποίησης στελεχών ψυχικής υγείας παιδιών και
εφήβων (σελ. 45-59). Αθήνα: Ελληνικά γράμματα.
-Gersten, R., (1999-02).Types of research and their roles in improvement of practice.
Available on line: http://www.ncld.org/research/
-Goldstein, S., Mather, N., (1998). Overcoming Underachieving. New York: John Wiley and Sons.
-Kavale, A.K., Forness, R.S., (1998). Covariance in learning disability and behavior disorder (vol. 12). Ιn T. E. Scruggs, M. A. Mastropieri (ed.), Advan-
ces in learning and behavioral disabilities, 12,(pp 1-42).
Greenwich, Conn: Jal press.
-Καλαντζή-Αζίζι, Α., (2000). Δομή και λειτουργία υπηρεσιών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων. Στο Α. Καλαντζή-Αζίζι, Η. Γ. Μπεζεβέγκης,
(επιμ.), Θέματα επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης στελεχών
ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων (σελ. 45-59).
Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
-Lens, W., (1998). Ο ρόλος της προοπτικής του μέλλοντος χρόνου στα κίνητρα των μαθητών. Στο Α. Κωσταρίδου-Ευκλείδη (επιμ.), Τα κίνητρα
στην εκπαίδευση (σελ. 59-87), Αθήνα: Ελληνικά γράμματα.
-Lerner,W.J. (1981). Learning disabilities (3rd edition). Boston, U.S.A: Houghton Mifflin company.
-Lynn, R., (1979). Learning disabilities. New York: The free press.
-Μακρή-Μπότσαρη, Ε., (1999). Σχολική αποτυχία, αξίες του σχολικού συστήματος και αυτοαντίληψη. Στο Χ. Κωνσταντίνου, Γ. Πλειός (επιμ.), Σχολική αποτυχία και κοινωνικός αποκλεισμός (σελ. 59 -71).
Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
-Marjoribanks, K., (1979). Families and their learning environments .London: Routledge and Kegan Paul.
-Mαρκοβίτης, Μ., Τζουριάδου, Μ.,(1991). Μαθησιακές δυσκολίες-Θεωρία και πράξη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις «Προμηθέας».
-Μίχου, M., (1990). Γνωστικά, κοινωνικά και νευροψυχολογικά χαρακτηριστικά των παιδιών με μαθησιακά προβλήματα. Στο Θ. Καλλινάκη (επιμ.) Μαθησιακές δυσκολίες-Σύγχρονες απόψεις και τάσεις .
Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα.
-Μπεζεβέγκης, Γ.Η., Γιαννίτσας, Δ.Γ., (2000). ). Δομή και λειτουργία φορέων ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων. Στο Α. Καλαντζή-Αζίζι, Η. Γ Μπεζεβέγκης (επιμ.), Θέματα επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης στελεχών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων (σελ. 75-94). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
-Μπιτζαράκης, Π.(1990). Θεσμικό πλαίσιο-Αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών.
Πρακτικά σεμιναρίου μαθησιακών δυσκολιών.
Θεσσαλονίκη: Σύλλογος αποφοίτων αμερικανικού κολεγίου «Ανατόλια».
-Μυλωνάς, Θ., (1999). Εκπαιδευτικές στρατηγικές και πρακτικές οικογενειών. Στο
Χ. Κωνσταντίνου, Γ. Πλειός (επιμ.), Σχολική αποτυχία και κοινω-
νικός αποκλεισμός (σελ. -447). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
-Νιτσόπουλος, Μ., (1993). ).Μαθησιακές δυσκολίες: Κοινωνικοί- πολιτιστικοί παράγοντες. Στο Δ. Π. Στασινός (επιμ.), Μαθησιακές δυσκολίες του
παιδιού και του εφήβου (σελ. 73-78). Αθήνα:Gutemberg-Παιδαγωγική σειρά.
-Νούσια, Ε., (1990). Οι μαθησιακές δυσκολίες κάτω από το φως των σχέσεων του εφήβου με το περιβάλλον του.Πρακτικά σεμιναρίου μαθησιακών δυσκολιών. Θεσσαλονίκη:Σύλλογος αποφοίτων αμερικανικού κολεγίου «Ανατόλια».
-Οkagaki, L., Sternberg, J.R., (1990). Teaching thinking skills: We?re getting the context wrong. In D. Kuhn (ed),Contributions to human develop-
ment, 21,(pp 63-78). Basel: Karger.
-Παπαδάτος, Γ., Στογιαννίδου, Α.(1988).Κοινοτική ψυχική υγιεινή. Αθήνα: Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας.
-Παπαδόπουλος, Ν.,(1998). Η αποτυχία των μαθητών ως πρόβλημα του εκπαιδευτικου συστήματος. Στο Α. Κωσταρίδου-Ευκλείδη (επιμ.), Τα κίνητρα στην εκπαίδευση (σελ. 90-107), Αθήνα: Ελληνικά γράμματα.
-Παπαδόπουλος, Μ, (1993).Οι μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού και οι δυσκολίες προσαρμογής του σχολείου στο παιδί. Στο Δ. Π. Στασινός (επιμ.),
Οι μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού και του εφήβου (σελ. 159-170), Αθήνα: Gutenberg-Παιδαγωγική σειρά.
-Παπαθεοφίλου, Ρ., Χατζηβασίλη, Β., Πόγκα, Μ., Καλλινάκη, Θ., Αλιφέρη, Μ.,
(1993).Μαθησιακές δυσκολίες και έφηβοι. Στο Δ. Π. Στασινός
(επιμ.), Μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού κα του εφήβου (σελ. 225-237). Αθήνα: Gutemberg-Παιδαγωγική σειρά.
-Παρασκευόπουλος, Ν.Ι. (1993). Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας .Αθήνα
-Σακκάς, Β., (1999). Οικογένεια και δυσκολίες στη μάθηση. Στο Χ. Κωνσταντίνου, Γ. Πλειός (επιμ.), Σχολική αποτυχία και κοινωνικός αποκλεισμός (σελ. 409-418). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
-Στογιαννίδου, Α. (1990). Μοντέλα αντιμετώπισης στις Η.Π.Α.
Πρακτικά σεμιναρίου μαθησιακών δυσκολιών. Θεσσαλονίκη:
Σύλλογος αποφοίτων αμερικανικού κολεγίου «Ανατόλια».
-Στογιαννίδου, Α. (1991).Mάθησης διαταραχές: Παιδαγωγική και Ψυχολογική εγκυκλοπαίδεια, 5, (σελ. 2995-2998). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
-Τζουριάδου, Μ. (1990). Διαγνωστικές ? θεραπευτικές προσεγγίσεις Στο ανθολόγιο:
Πρακτικά σεμιναρίου μαθησιακών δυσκολιών. Θεσσαλονίκη:
Σύλλογος αποφοίτων αμερικανικού κολεγίου «Ανατόλια».
-The Emily Hall Tremaine Foundation, (2000).Measuring Progress in Public and Parenntal Understanding of Learning Disabilities (by Roper poll).
Available on line: http://www.ncld.org/press/roper%202000.cfm
-U.S. Department of Education, National Center for Education Statistics (1997),
The Condition of Education 1997, Indicator 9
Available on line: http://nces.ed.gov/pubs/ce/c97009.html#bps
-Whitehead, E., (1998-02). How does a learning disability affect the parents of the
child? Available on line: http:// learning/learning_disabilities.shtml
-Χατζηχρήστου, Χ., (2000). Ανασκόπηση της διεθνούς πραγματικότητας και εμπειρίας σχετικά με την οργάνωση και λειτουργία υπηρεσιών ψυχικής
υγείας παιδιών και εφήβων. Στο Α. Καλαντζή-Αζίζι, Η. Γ. Μπεζεβέγκης (επιμ.), Θέματα επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης στελεχών ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων, (σελ. 27-41). Αθήνα: Ελληνικά γράμματα.
-Xριστιανόπουλος, Κ., (1988). Στοιχεία κλινικής παιδοψυχιατρικής. Στο Μ. Μάνου, Βασικά στοιχεία κλινικής ψυχιατρικής,(σελ. 451-511)
Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
-Xριστιανόπουλος, Κ., (1997). Εισαγωγή ημερίδας. Στο Ν. Σκεντέρης, (επιμ.), Ημερίδα: «Ψυχιατρική παιδιού-εφήβου στα πλαίσια Γενικού Νοσοκομείου, (σελ. 11-15). Θεσσαλονίκη: Ιπποκράτειο Γ.Π.Ν.Θ.
